Douglas Rushkoff op SXSW 2016: “Een nieuw OS voor de Digitale Economie”.
Douglas Rushkoff vindt de Ubers van deze wereld ‘old corporate capitalists on new digital steroids’. Met mooie woorden als community, strongereconomies en sustainable cities doen ze zich voor alsof ze de wereld beter maken. Hiermee rijden ze mee op de impliciete belofte dat ‘Digital’ de oude economie zal fixen, maar dat gebeurt op deze manier niet. Rushkoff streeft het grotere doel na: duurzame welvaart voor vrijwel iedereen. De SXSW2016 Talk van Douglas Rushkoff: academicus, cyberpunker en rebel.
Rushkoff presenteert positief, gedreven en scherp.
De rode lijn van de presentatie is dat bedrijven waarde moeten toevoegen aan mens en maatschappij en niet value extracten zoals hij het zo mooi noemt. Hij noemt drie voorbeelden:
Uber op de korrel
Rushkoff zegt dat Uber helemaal niet een eco-systeem of community aan het maken is, maar het is zo snel mogelijk aan het opschalen om een breed netwerk van taxi’s te hebben voordat het verbreedt naar andere logistieke diensten, zoals de pakketservice waarmee ze aan het experimenteren zijn. Het voegt geen waarde toe, maar is juist waarde uit het systeem aan het halen”. Of anders gezegd: Uber zou de taxichauffeurs als medewerkers moeten zien en moeten zorgen dat ze ook op langere termijn kunnen blijven rijden, door bijvoorbeeld tien procent van de Uber-aandelen aan de chauffeurs te geven.
Hoeveel is onze data waard als we geen geld meer hebben?
Hij geeft ook kritiek op de sociale netwerken en bedrijven die meer en meer op onze data uit zijn. Zijn punt: ‘your smartphone is getting smarter about you, but you are getting dumber about it’. Wat heb jij hier nu aan? Ik zie hier nog wel de positieve kanten van, maar zijn vraag ‘Hoeveel is onze data waard als we geen geld meer hebben?”, zette mij meer aan het denken: wat als deze bedrijven echt alleen maar waarde aan ons onttrekken als consument en mens? Wat als dat nu het mechanisme is hoe de economie werkt?
Stenen gooien naar Google-bussen
Het derde voorbeeld dat Rushkoff noemt gaat over de effecten van de aanwezigheid van de grote tech-bedrijven op San Francisco als gemeenschap: de (huizen)prijzen in San Francisco zijn enorm gestegen en het leven voor lokale bewoners is bijna onbetaalbaar geworden. Boze lokale bewoners vielen in 2013 de privé-bussen van Google aan en gooiden met stenen ruiten de ruiten in. Deze bussen die elke dag de Google-medewerkers van San Francisco naar Silicon Valley brengen werden het icoon van deze woede over de invloed van Google.
Goede groei?
Rushkoff verzet zich fel tegen de enorme groei die Venture Capitalists eisen van de bedrijven waarin ze investeren. Hij maakt zich nu bijvoorbeeld zorgen over Twitter: het moet sterker groeien, dus daar gaat de aandacht nu naar toe. Maar dat betekent dat er minder aandacht gaat naar het product zelf, waardoor het product minder goed wordt en wij als gebruiker dus minder waarde krijgen. Dit pivotten naar sterke groei ziet hij dus helemaal niet als iets goeds: Venture Capital is making companies pivot to scorched earth strategies.
De illusie van groei
Hij ziet fusies en overnames als een illusie voor groei: ‘in natuurlijke eco-systemen vindt ook geen exponentiële groei plaats’: een boom groeit waar er water is, en doet dat in de natuurlijke snelheid, en snellere groei kan niet en zou niet werken. In de economie noemen we dat een bubble en weten we wat de gevolgen daarvan zijn.
Eigen schuld
Rushkoff klinkt soms als een rebelse punk kraker, maar hij is een realist, hij geeft aan dat we dit als consument zelf veroorzaken, immers:
- medewerkers worden door hun managers afgerekend op waarde/marge,
- managers worden daarop afgerekend door hun CEO’s,
- CEO’s door aandeelhouders,
- de aandeelhouders zijn vaak pensioenfondsen,
- pensioenfondsen met jouw en mijn pensioen, en we willen graag dat dat pensioen veel meer waard wordt door de jaren heen.
En zo is de cirkel rond, en zitten we met een economisch Operating System dat averechts werkt op de lange termijn.
Een nieuw systeem voor de economie
Rushkoff predikt geen revolutie maar adviseert een aantal aanpassingen om van een value extracting economy te verschuiven naar een circulaire economie waarin bedrijven juist meer waarde geven aan mensen en maatschappij, in plaats van éénzijdig waarde te onttrekken zoals nu gebeurt.
Als voorbeeld voor een oplossing kijkt hij naar het letterlijke startpunt van het ondernemerskapitaal. Stel dat iemand een pizzeria wilt beginnen, dan zou het goed zijn als hij zijn startkapitaal grotendeels haalt uit de directe omgeving van waar hij zijn pizzeria wilt beginnen, dus bij zijn potentiële klanten in de buurt. Zo heeft hij meteen lokale ‘buy in’ en weet hij dat er lokale vraag is. Dus een soort crowdsourcing waarbij de waarde (pizza’s, geld, menselijke interactie) lokaal en bij de mensen blijft.
Meer tijd om over de oplossingen te praten was er niet, maar natuurlijk kan je zijn nieuwe boek kopen waar de oplossingen in staan: “Throwing Rocks at the Google Bus. How growth became the enemy of prosperity”. (hij gaf aan dat hij al betaald was voor het boek;)
Ik ben fan van Rushkoff geworden: van hem, zijn ideeën én missie. Misschien ook wel omdat hij rebels Uber op de korrel nam in dezelfde zaal waar een paar uur later Max Levchin -aandeelhouder van Uber- een talk gaf;)
Tijdens het schrijven van deze post kwam ik erachter dat Rushkoff mee doet in de nieuwe campagne van de Triodos Bank “Schathemeltjerijk”.
Dit artikel verscheen eerder op Emerce.nl
